وقتی دلتنگ خانه باشیم: نقد و بررسی رمان خاما نوشته یوسف علیخانی / سندی مومنی

معرفی کتاب
نام کتاب: خاما
نام نویسنده: یوسف علیخانی
نام ناشر: آموت
تاریخ و نوبت چاپ: 1396 اول
تعداد صفحه: 448 ص.
قیمت پشت جلد: 33000تومان.

مقدمه
خاما دومین رمان نویسنده است. رمانی که بر اساس زندگی شخصیتی به نام خلیل عبدویی(راوی رمان)، در شش فصل روایت می شود. خاما به کرد نشینان ماکو می پردازد. کردهایی که پس از ناکامی در قیام و مطالبه گری هایشان، از محل اصلی زندگی شان تبعید شده اند. کردهایی که اقلیتی آسیب پذیر هستند و سلطه حکومت، وضعیت جدیدی را با قدرت هر چه تمام تر بر آن ها تحمیل می کند.
رمان در واقع عشق شورانگیز خلیل عبدویی را از سیزده سالگی تا پایان میان سالگی¬اش روایت می کند. عشقی که در خیال شکل می گیرد و موتور پرقدرت فرار و زندگی خلیل عبدویی است. در واقع خاما رمان شخصیت است. شخصیتی که دیگریِ مهم زندگیش را در خود درونی کرده است.
رمان همچنین در کنار روایت های ذهنی و زندگی شخصی خلیل عبدویی، روایت گر وقایع تاریخی سال های 1310 تا سال های 1341 است و در بستر این زمان به موضوعاتی همچون شورش کردها و حمله قزاق ها و اصلاحات ارضی نیز می پردازد.
رمان خاما، سه ویژگی برجسته دارد. زمان مند بودن، مکان مند بودن و مسئله کیفیت موضوع اصلی. این سه ویژگی، تصویر مشخصی از خاما به مخاطب می دهد. پایه های اساسی خاما به اعتقاد نگارنده، دو مفهوم تبعید و سکوت است. خاستگاه تبعید، خشونتی ساختاری ست که آگاهانه با سلطه حکومت در جهت منافع دولت اعمال می شود و ریشه سکوت در حوزه کنش فردی و ساحت شخصیت پردازی راویِ رمان معنا پیدا می کند. هم چنین رمان از منظر باورهای عامیانه و تصویرسازی ها و جایگاه زنان، محل بحث است.
سرفصل های نقد و بررسی این رمان، اختصاص به سه ویژگی یاد شده و دو مفهوم برجسته رمان و پرداختن به باورهای عامیانه و تصویرسازی ها و جایگاه زنان دارد.